Әкімдік сотта жеңілсе де, қайтадан босатыңдар деп жатқан көрінеді.

Біраздан бері Алматыдағы «Рахат» базарының аумағына көзі түсіп жүргендер көп. Біресе жиһаз фабрикасын, біресе сквер саламыз деп, әкімдік кәсіпкерлердің әбден мазасын алған. Жақында «ТКМ» ЖШС («Рахат» базары кәсіпкерлері) Алматы қалалық әкімдігін сотқа беріп, жеңіп шыққан еді. Бірақ мәселе онымен шешілмеген, деп хабарлайды  Qaz365.kz.

 «ТКМ» ЖШС мен «Рахат» базары саудагерлерінің қорғаушысы Жәнібек Башановтың айтуынша, әкімдік сотта жеңілсе де, қайтадан босатыңдар деп жатқан көрінеді.

«Қазіргі таңда Алматы қаласы Жетісу аудандық әкімдігінің аппараты экономикалық сотқа бұл жер учаскесін босату туралы талап арыз беріп жатыр. Бірақ бұл жақта құқықбұзушылық өте көп. Біріншіден, сотқа дейінгі процедуралар өткізілмеді. Әкімшілік ешқандай акт көрсетпеген. Өткенде сот «Рахат» базары кәсіпкерлерінің шағымын қанағаттандырып, Алматы қаласы әкімінің жерді пайдалану құқығын Жетісу аудандық әкімдігіне беру туралы шешімінің күшін жойған болатын. Сондықтан олардың ешқандай құқықтары жоқ. Ал экономикалық сотқа беріп, жерді босатыңдар деп талап-арыз түсіріп жатқандарын түсіне алмадық», – дейді Жәнібек Башанов.

Оның айтуынша, Алматы қаласының жаңа бас жоспарында осы базарлардың аумағы қалай болатыны туралы нақты жоспар қабылданбаған. Бұған дейін әкімдіктің мәліметінше, кәсіпкерлер базарды жаңаламаған, модернизация жасамаған. Әкімдік жерді алудың мақсатын базардың «қызыл сызықта» орналасуымен түсіндіріп келген еді. Бірақ Жәнібек Башанов мұнымен келіспейді.

«Рахат» базары аумағына қатысты ешқандай заң нормасы бұзылмаған. «Қызыл сызықта» да тұрған жоқ. Сосын санитарлық аймақ, зират бар дегенге келсек, оның аумағы баяғыда қысқартылған. Бір түсінбейтінім, осы сұрақ қайта-қайта көтеріле береді», – дейді заңгер.

Оның айтуынша, әкімдіктің экономикалық сотқа талап-арыз беретіндей ешқандай себебі жоқ.

«Бұған дейін әкімшілік сот қаулының күшін жойды.  «Рахат» базарының орнына сквер салуды тоқтатты. Сот шешімі әлі заңды күшіне енген жоқ. Бірақ тоқтатқаны рас қой. Жетісу ауданы әкімдігі аппаратының бұл жерге таласуға еш құқығы жоқ. Мұның бәрі қала әкімдігінің істеп отырғаны. Заң біз жағында», – дейді Жәнібек Башанов.

Бір кездері осы аумақта қаланың бұрынғы әкімі Бауыржан Байбек базардың жерін басқа біреуге беріп, жиһаз фабрикасын салмақ болғаны туралы ақпарат тараған еді. Заңгер ол істе де жеңіп шықтық деп отыр. Енді сквер салу туралы дау басталған.

Ол кәсіпкерлер салығын төлеп отыр, артық ештеңе сұрап жатқан жоқ. Тек жұмыс істеп, мазаларын алмауға мүмкіндік берсе болғаны дейді.

«Иә, біз мамандандырылған ауданаралық сотта жеңіске жеттік. Енді Жетісу ауданының әкімі Гүлнәр Көкебаева осы жерді алып қоюға құмар. Сот ісі жүріп жатқанда ешкімнің араласуға құқығы жоқ. Бірақ заңның оған қатысы шамалы секілді. Енді қайтадан сотқа талап-арыз берді. Мұнда сквер салғысы келеді. Кімге керек екенін түсінбейміз. Базарды сүріп, бұл жерді басқа біреуге беруді қалайтын сияқты. Соттағы іс оны мазаламайтын сияқты. Біз соңына дейін барамыз, өз құқығымызды білеміз. Заң аясында әрекет етеміз. Бізде заңгер бар. Ол қалай әрекет етіп, не айту керектігін біледі. Заңға бағынып, салығын төлеп отырған кәсіпкерлерміз. Әкім былтыр келіп, жарықты өшірді. Бізді жерді басып алған оккупанттар сияқты қарайды. Базардың жерін қайтар деуден танбайды.  Сонда біз 20 жыл бойы осында жұмыс істеп, өз кәсібімізді жүргізіп келеміз және оған қалай қолдау көрсете аламыз?

Автоматтандырылған жер кадастрының базасы бар және қорымға дейін жер телімдерінің көп екеніне көз жеткіздік. Оның негізгі бөлігі жекеменшікке, кейбірі сауда үйлері үшін берілген. Ең қызығы, Рысқұлов көшесіндегі зират 2011 жылы жабық деп жарияланса, 2021 жылы бұл аумақтар абаттандыру үшін Жетісу ауданы әкімінің аппаратына берілген болатын. Жалпы, 55 гектар жер абаттандыру үшін әкім аппаратының иелігінде екені белгілі болды. Бұл салаларды абаттандыруға бюджеттен қандай қаржы бөлінгенін болжау қиын емес. Әкімнің Барахолканың қақ ортасына саябақ орнатуға қадалып қалғаны  түсініксіз. Бұл тіпті ақылға қонымсыз. Базардың ортасына саябақ салу кімге керек? Мен мысалы кешке шығып, отбасымды ертіп, Барахолканың саябағына бармаймын ғой. Бұл қарапайым тілмен айтқанда рейдерлік басып алу. «ИПС» ЖШС жиһаз шеберханасын салмақ болған кезде ол қайда болды?

Барып тұрған бассыздық! Қала әкімі Ерболат Досаевтың тапсырмасымен істеліп отырған жұмыс. Енді тоқтамаймыз. Жарты жолдан өттік. Алда Президент Тоқаевқа үндеу жолдаймыз. Шегінетін жоқ жоқ», – дейді кәсіпкер Ләззат Көпербаева.

Ал кәсіпкер Айбар Әлібековтың айтуынша, соңғы бес жылда саудагерлерге қысым көбейген. Ол саудамен 20 жылдан бері саудамен айналысып келе жатқанын атап өтті.

«Алдымен, Бауыржан Байбек қала әкімі болғанда көп тиісті. Одан кейінгі 3 әкім де қарап қалмады. Бірақ ең көп маза бермегені Байбек еді. Әңгіме мынада, жалпы базарлар бір-бірлерімен бәсекелеседі. Кез келген бизнестегі қалыпты жағдай секілді. Біздің айналамызда төрт базар бар. Соның жеріне қызығып, көздері түсіп отырғандар көп. Олар базарлардың директорына барып, бұл аумақты миллион долларға сатып алуға дайын. Айналамызда «Rakhat KZ», «Ялян», «Алатау» мен «Батыр» базарлары бар. Кез келген кәсіпкерлікпен айналысқысы келетіндер осы базарға келеді. Өйткені мұнай мен газдың өз қожайындары бар. Қалғаны осы сауда болып тұр.

Бізге тек адамдарды көшіріп, жабық базар құру керек. Неге біз мұны істей алмай отырмыз? Өйткені рұқсат жоқ. Құжат жүзінде қолымыз байлаулы. Әйтпесе, 300 кәсіпкер өзіміз-ақ сауда үйін тұрғыза аламыз. Мұнда сыбайлас жемқорлықтың белгілері қылаң береді. Басқа базарлар «Рахаттан» кейін пайда болды.

Олардың бизнес-жоспарлары мынандай, алдымен жерді алып қою. Сосын 3000 мың теңге тұратын 100 түп ағашты отырғызады. Күзде немесе қыста отырғызып, аздап суарып қоясың. Бір жылдың ішінде құрғап, суықтан дымы қалмайды. Осыдан кейін жерді сатады. Бұл сауда орталығы ғой. Әрбір шаршы метрдің бағасы бар. Бір участок 30-50 мың доллар тұрады. Бір сотық жердің бағасы мұнда 50 мың доллар. 1 гектарымызда 100 сотық жер бар. Енді есептей беріңіз.

Әкімдік қызметкерлері учаскелік полицияны ертіп келді. Сөйтіп, кәсіпкерлердің емес, сатушы қыздардың жеке куәліктерін жинап алды. Сосын полиция қол қойсаңдар, жеке куәліктеріңді қайтарамын дейді. Ал келіспесеңдер, жауып тастаймыз деп қорқытты. Осындай ақылға қонбайтын әрекеттермен бопсалады», – дейді кәсіпкер Айбар Әлібеков.

Кәсіпкер Игорь Евгеньевич базарды әрдайым қолдап, ақшасын салып жатқанын айтады.

«Мен мұнда 1995 жылдан бері осында еңбек етемін. Содан бері салық төлеп келемін. Басқалары да салықтарын уақытылы төлеп отыр. Бізді қуып жіберіп, жаңадан біреу сатып алады. Кейін оған ақша төлеп, қайтадан келеміз. Осылай істемекші. Біз онсыз да аз ақша жұмсаған жоқпыз. Енді ондай ақша болмайды. Мұнда 95-98 жылы бір контейнер шамамен 100 000 доллар тұратын. Ол кезде сауда жақсы жүрді, сосын сатып алдық. 2019 жылы ковид басталды да, сауда құлдырады. Бірақ базарды қолдап, ақшамызды салып жатырмыз. Бұл жерден кеткіміз келмейді.  Менің зейнеткерлікке шығуыма алты ай қалды. Содан кейін маған ештеңеге нарық қажет емес», – дейді кәсіпкер Игорь Евгеньевич.

Базардың айналасындағы дау-дамайға байланысты Qaz365.kz редакциясы әкімдікке ресми сауал жолдады. Хат мәтіні төмендегідей:

1) Алматы қаласы экономикалық сотының 09.09.2019 жылғы № 7527-19-00-2/8852 қаулысын және 11.12.2019 жылғы «ТКМ» ЖШС-нің жер пайдалану құқығын беру туралы өтінішін қарау жөніндегі апелляциялық сатыдағы соттың № 7599-19-00-2а/10865 қаулысын жергілікті атқарушы орган орындады ма? 

2) Кадастрлық нөмірі 20-314-041-140, алаңы 0,9699 га жер учаскесіне уақытша өтеулі жер пайдалану құқығын алу үшін талапкер жергілікті атқарушы органға төртінші рет өтініш беруі қажет пе?

Гүлнар Көкебаева 

Жетісу ауданының әкімі / Фото: inform.kz

3) «ТКМ» ЖШС көрсетілген жер учаскесіне артықшылықты жер пайдалану құқығын сақтайды ма?

4) Қазақстан Республикасының Төрелік іс жүргізу кодексінің 96-бабына сәйкес, шағым беру әкімшілік актінің орындалуын тоқтатады. Белгілі болғандай, Жетісу ауданы әкімінің аппаратына жер пайдалану құқығын беру туралы әкімдік қаулысына «ТКМ» ЖШС сотқа шағымданып, әкімшілік сот шешімнің күшін жойған. Әкімдіктің саябаққа жер пайдалану құқығын беру туралы қаулысының тоқтатылуына байланысты сұрақ туындайды: әкім аппараты сотқа талап-арызды қандай негізгі сүйеніп жолдады? Оның үстіне, әкімшілік сот базардың пайдасына шешім шығарғаны бар. 

5) Учаскені босату туралы талап қою кезінде іс жүргізу заңнамасы дауды сотқа дейін шешуді талап етеді. Осы талапты орындау мақсатында әкімдік экономикалық сотқа учаскені босату туралы талап арызға жауап ретінде «Рахат» базарының кәсіпкерлері үшін жасалған учаскелерді босату туралы хабарламаларға қол қоюдан бас тарту актілерін енгізді. Мұндай актіні дайындау қандай ережелерде қарастырылған?

6) «Рахат» базарының жанынан саябақты абаттандыруға бөлінген 55 гектар жер учаскесін әкімдік не себепті 2 жылдан бері игермей отыр?